Boek/EchteltEverdingen

OpenInc: waarde creëren met Open Data

Auteurs

Pieter van Everdingen (OpenInc)
John van Echtelt (CGI)

Samenvatting

Een interessant nieuw initiatief binnen de regio Utrecht is OpenInc. OpenInc is een open innovatie platform waar het bedrijfsleven, de overheid, kennisinstellingen en maatschappelijke instellingen samenwerken aan de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken met open data als kerningrediënt. OpenInc faciliteert het proces van vraag en aanbod op het gebied van open data en de ontwikkeling van nieuwe diensten.

In Nederland is al relatief veel data vrij beschikbaar gemaakt door diverse instanties en personen, maar we zien in de huidige praktijk dat het grote potentieel van deze open data nog onvoldoende benut wordt [1]. OpenInc wil daar verandering in brengen voor de regio Utrecht. Dit artikel beschrijft hoe OpenInc als open innovatie platform gaat opereren binnen de regio Utrecht en gaat samenwerken met burgers, het bedrijfsleven, overheids-instanties, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties om innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor maatschappelijke vraagstukken met open data als kerningrediënt.

Open, Linked en Big Data

De primaire focus van de activiteiten van OpenInc ligt op het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken op basis van open data en linked data. Het gaat daarbij niet alleen om data van overheidsinstanties als gemeentes, provincies en waterschappen, maar het gaat ook om de data van energiebedrijven, telecombedrijven, scholen, universiteiten, ziekenhuizen, zorginstellingen, musea en culturele instellingen en van maatschappelijke organisaties. Het gaat dus om alle vrij beschikbare data waar geen auteursrechten of andere rechten op berusten die door iedereen vrij gebruikt kunnen worden, gratis of tegen een geringe vergoeding [2].

Daarnaast zien we ook dat personen meer en meer hun data vrij beschikbaar maken via sociale mediakanalen als Twitter en Facebook en via apparaten als stappentellers, hartslagmeters en bloeddrukmeters die met een computer of mobiele telefoon verbonden zijn [3]. Zo zijn er recent door het beschikbaar komen van nieuwe technologieën een groot aantal nieuwe databronnen bijgekomen, die ook zeer geschikt zijn om nieuwe innovatieve diensten mee te ontwikkelen. Het gaat dan niet alleen om de data van personen, maar ook om de data van objecten, waarin sensoren zijn opgenomen die data elektronisch kunnen aanleveren. Deze groep nieuwe databronnen valt binnen de categorieën big data en smart city data, die OpenInc ook binnen de scope van haar activiteiten heeft.

Een belangrijk aspect bij open, linked en big data is de privacy van de gegevens. Bedrijven en instanties die data vrij beschikbaar maken, dienen dit zo te doen dat niet afgeleid kan worden om welke persoon of personen het gaat, ook niet door slim combineren van meerdere datasets (het zogenaamde mozaïek effect). Personen hebben een eigen verantwoordelijkheid om te bepalen welke data zij willen delen met de rest van de wereld [4]. Wel zien we hierin een trend van voorzichtigheid naar meer openheid, zeker waar dit een positief effect kan hebben op de gezondheid van mensen. Aan de ene kant maakt men zich zorgen over het ‘big brother’ effect, maar aan de andere kant ziet men gelukkig ook meer en meer de positieve kant van deze ontwikkelingen voor bijvoorbeeld de gezondheidszorg.

Geo data speelt ook een zeer belangrijke rol bij het ontwikkelen van nieuwe innovatieve diensten, omdat gebruikers graag locatiegebonden, om maat gesneden informatie willen krijgen op hun mobiele telefoon, tablet of computer. Er zijn inmiddels vele apps beschikbaar die hun nut in de dagelijkse praktijk bewezen hebben, maar het gaat bij open, linked, big en geo data om veel meer dan apps alleen. Het gaat ook om het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, waarbij de gebruiker centraal staat. Het kan dan gaan om persoonlijke, wijkgerichte of regionale initiatieven voor een specifieke gebruiker of gebruikersgroep, waarbij data en data analyses gebruikt kunnen worden bij het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk en waarvoor geen app ontwikkeld hoeft te worden.

Aan de hand van een aantal voorbeelden is een beeld geschetst van de soorten data die binnen de scope vallen van de OpenInc activiteiten. De primaire focus ligt daarbij op open en linked data, maar big data kan zeker ook een rol spelen binnen de activiteiten van OpenInc, waarbij OpenInc de samenwerking zal opzoeken met al bestaande big data initiatieven in de regio, wanneer een vraagstuk vooral een big data vraagstuk blijkt te zijn.

Regionaal Ecosysteem voor Open, Sociale Innovatie en Co-Creatie

OpenInc wil een bijdrage leveren aan het verder opbouwen van een regionaal ecosysteem voor diensteninnovatie op basis van open, linked en big data voor de regio Utrecht en zal de samenwerking opzoeken met complementaire initiatieven in de regio die elkaar versterken bij de verdere uitbouw van dit ecosysteem. We zien daarbij dat innovaties zich meer en meer gaan organiseren van gesloten modellen naar meer open innovatiemodellen en innovatienetwerken, waarbij de samenwerking wordt opgezocht over bedrijfsgrenzen en over bedrijfssectoren heen (zie figuur 1) [5]. Zo ontstaat er een krachtiger en groter innovatiekennisnetwerk van bedrijven, instanties en personen die de nieuwe mogelijkheden van open, linked en big data en de bijbehorende technologieën mee wil helpen vertalen naar innovatieve, duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.

Figuur 1 - Via gesloten en open innovatie naar innovatie netwerken

Bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken staat de vraag van de gebruiker centraal (zie figuur 2). Gegeven de vraag, behoefte of probleem van een gebruiker of gebruikersgroep wordt gekeken welke partijen nodig zijn om dat maatschappelijke vraagstuk op te lossen. OpenInc wil daarbij samenwerken met vertegenwoordigers van de overheid, het bedrijfsleven, van kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties om de aanwezige kennis en expertise in de regio maximaal te kunnen benutten ten behoeve van het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Zoals al is aangegeven zal daarbij ook gekeken worden naar mogelijke nieuwe open samenwerkingsverbanden en cross-overs over bedrijfsgrenzen en over bedrijfssectoren heen. Dit is een nieuwe en groeiende markt die een goede basis biedt voor nieuwe innovaties door het maken van nieuwe, onverwachte innovatieve combinaties.

OpenInc gaat een actieve rol spelen in het bij elkaar brengen van de verschillende partijen die willen werken aan innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken met open data als kerningrediënt. OpenInc wordt een van de ontmoetingsplaatsen voor personen, bedrijven en instanties binnen de regio Utrecht die geïnteresseerd zijn in het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden, het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, het ontwikkelen van nieuwe diensten en in het creëren van nieuwe business met open, linked en big data.

Vanuit deze eerste gesprekken worden de meest kansrijke ideeën gefilterd die de moeite waard zijn om verder te ontwikkelen met een aantal partijen. OpenInc wil daarbij het totale proces van het bij elkaar brengen van vraag en aanbod op het gebied van open en linked data en de ontwikkeling van nieuwe diensten faciliteren vanuit het kennisnetwerk dat zij tot haar beschikking heeft. OpenInc is een netwerkorganisatie van data experts die een breed scala van maatschappelijke vraagstukken kan helpen oplossen binnen de regio Utrecht.

Figuur 2 - User centric open innovatie en co-creatie met burgers en bedrijven

Per kansrijk idee zal bekeken worden naar de beste organisatievorm, aanpak en financiering van een vervolgtraject. OpenInc faciliteert dit proces en zorgt ervoor dat de afspraken voor een vervolgtraject vastgelegd worden in een samenwerkingsovereenkomst. De betrokken partijen bepalen vervolgens gezamenlijk welke aanpak het beste past bij het verder uitwerken van een idee, waarbij wel in alle gevallen de volgende fase-indeling aangehouden zal worden om tot de beste resultaten van het uitwerken van een idee te kunnen komen (zie figuur 3) [6]. Deze fase-indeling is zeer goed te combineren met andere agile en lean methoden, zodat in alle gevallen een aanpak gekozen kan worden, waarin alle betrokken partijen zich kunnen vinden en die tot de beste resultaten leidt.

Vervolgens zal voor een idee een eerste prototype worden ontwikkeld. Doelstelling is om in een kort tijdsbestek en tegen zo laag mogelijke kosten een kansrijk idee in een kleinschalige omgeving te kunnen bewijzen en te kunnen valideren met de betrokken partijen, zodat de levensvatbaarheid van een oplossing getoetst kan worden alvorens het uitgewerkt kan worden tot een duurzame en schaalbare oplossing. In de huidige praktijk zien we dat oplossingen vaak in de pilot fase blijven hangen en niet tot een duurzame, schaalbare oplossing komen. Voorbeelden daarvan zijn onder andere te vinden in de zorgsector. OpenInc wil met de samenwerkende partijen de kans op verduurzaming, opschaling en het goed kunnen vermarkten van oplossingen verhogen door te kijken naar alternatieve financieringsvormen en het aanhaken van nieuwe partijen die daarbij kunnen helpen.

Door deze aanpak blijven de eerste initiële kosten laag, is er snel inzicht over de haalbaarheid en levensvatbaarheid van een oplossing en is er dus een laag afbreukrisico voor de betrokken partijen. Deze aanpak wordt succesvol toegepast bij bedrijven als Google die continu proof of concepts en pilots uitvoeren om zo kansrijke ideeën te verkennen en te toetsen op levensvatbaarheid. En daarbij mogen ook een klein aantal trajecten mislukken (license to fail), mits dit leidt tot nieuwe, verbeterde inzichten hoe een maatschappelijk vraagstuk dan wel opgelost kan worden. Deze aanpak zal een belangrijke bijdrage leveren aan het verhogen van de innovatiekracht in de regio.

Figuur 3: Sociale innovatie aanpak die leidt tot duurzame, schaalbare oplossingen

Focus op Regio Utrecht en de Noordvleugel

De activiteiten van OpenInc richten zich op de regio Utrecht en mogelijk ook op samenwerkingsverbanden met de Noordvleugel (provincies Noord Holland, Flevoland en Utrecht). Zo kan er met Almere samengewerkt worden op het gebied van big data vanuit de expertise die daar aanwezig binnen Almere DataCapital [8]. Ook zullen de OpenInc activiteiten aansluiten bij de thema’s en speerpunten die belangrijk zijn voor onze regio, zoals die zijn geformuleerd door de Economic Board Utrecht (EBU) [7]. Op deze manier kan meer focus aangebracht worden in de activiteiten van OpenInc en kan gerichter gezocht worden naar mogelijke samenwerkingsverbanden om zo de innovatiekracht en de economische bedrijvigheid met open, linked en big data binnen onze regio te verbeteren.

OpenInc zal actief de samenwerking opzoeken met initiatieven in de regio en binnen de Noordvleugel, daar waar deze initiatieven elkaar kunnen versterken en elkaar verder kunnen helpen. OpenInc heeft inmiddels een groot aantal gesprekken gevoerd met partijen met wie samengewerkt kan worden. Hierdoor wordt het kennisnetwerk binnen de regio verder versterkt en kunnen ook nieuwe verbindingen ontstaan tussen partijen die voorheen nog niet met elkaar samenwerkten. Belangrijk is de openheid van deze samenwerkingsverbanden. Ook nieuwe partijen moeten de ruimte krijgen om aan te sluiten binnen dit kennisnetwerk en om hun bijdrage te kunnen leveren. Nieuwe interessante innovaties kunnen dan ook uit andere hoeken komen dan wat men tot nu toe gewend was.

Kansen Creëren voor Burgers en Bedrijfsleven

OpenInc wil kansen creëren voor burgers en het bedrijfsleven om actiever met open, linked en big data aan de slag te gaan en om deel te nemen in nieuwe samenwerkingsverbanden. Burgers kunnen ideeën aandragen, als gebruiker vragen en behoeften formuleren en lokale kennis in kunnen brengen voor een specifiek vraagstuk dat met behulp van open, linked en big data opgelost kan worden. Meer en meer zien we dat niet alleen top down vraagstukken opgelost worden, maar ook juist meer bottom up. Dit is een goede ontwikkeling, omdat hiermee de maatschappelijke betrokkenheid verder wordt verhoogd en daarmee ook de innovatiekracht binnen de regio. Zodoende kunnen burgers meehelpen aan het creëren van maatschappelijke waarde met open, linked en big data.

Ook wil OpenInc kansen creëren voor het midden- en kleinbedrijf (MKB) door deze groep meer te betrekken bij het ontwikkelen van nieuwe diensten op basis van open, linked en big data. OpenInc gaat partijen met elkaar verbinden en vraag en aanbod op het gebied van open, linked en big data op elkaar afstemmen, zodat de economische bedrijvigheid in de regio Utrecht rondom open, linked en big data verhoogd wordt. Daar waar de kennis ontbreekt met betrekking tot open, linked en big data zal OpenInc haar kennisnetwerk inzetten om aan actieve kennisdeling te doen en om best practices uit te wisselen die kunnen helpen om tot een goede oplossing te komen voor een vraagstuk. Het vooral de bedoeling om ook nieuwe partijen hierbij aan te haken om zo het data ondernemerschap binnen de regio naar een hoger plan te trekken en ook economische waarde te creëren met data.

OpenInc is geen incubator, maar zal daar waar nodig samenwerken met de al bestaande incubators in de regio Utrecht om startende bedrijven te helpen bij het ontwikkelen en op de markt zetten van nieuwe innovatieve diensten die gebaseerd zijn op open, linked en big data.

Aansluitend op het EU-beleid wil OpenInc ook kansen creëren voor studenten en werkzoekenden om hen zo voor te bereiden op de banen van de toekomst. De verwachting is dat er in de nabije toekomst een groot tekort zal zijn aan goede data specialisten [9]. OpenInc zal daarom gaan samen werken met kennisinstellingen in de regio om zo een entry level data curriculum te ontwikkelen, laagdrempelig en tegen zo laag mogelijke kosten waarmee een zo groot mogelijke groep bereikt kan worden die interesse heeft in open, linked en big data, een ‘open, linked and big data for the masses’ initiatief, waarbij mogelijk ook samengewerkt gaat worden met partijen in Europees verband die al cursusmateriaal ontwikkeld hebben, zoals het Open Data Institute (ODI) in Engeland [10]. Door deze actieve kennisdeling en opleidingen kan de data literacy in onze regio verder verbeterd worden.

Conclusies

OpenInc is een nieuw initiatief binnen de regio Utrecht, waarbinnen het bedrijfsleven, de overheid, kennis-instellingen en maatschappelijke organisaties samenwerken aan de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken met open data als kerningrediënt. OpenInc faciliteert het proces van vraag en aanbod op het gebied van open data en de ontwikkeling van nieuwe diensten. Dit komt de economische bedrijvig-heid en innovatiekracht van de regio ten goede en zal ook nieuwe banen scheppen voor data specialisten die daar nog voor opgeleid moeten worden. OpenInc gaat in al deze facetten van open, linked en big data een actieve rol spelen en gaat actief samenwerken met complementaire initiatieven binnen het regionale innovatienetwerk.

Referenties

[1] Kroes, N., Neelie Kroes on the value of open public data: 'data is the new oil' video, March 16, 2012

[2] Kroes, N., EU unlocks a great new source of online innovation blog, June 13, 2013

[3] Wu, T., Introduction to Quantified Self prezi, April 25, 2013

[4] European Commission, Justice, Data Protection, Protection of personal data video, January 25, 2012

[5] European Commission, Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology, Open Innovation 2013 pp 20.

[6] Murray, R. et al., The Open Book of Social Innovation pp 11, The Young Foundation 2010.

[7] http://www.economicboardutrecht.nl/

[8] http://www.almeredatacapital.nl/

[9] http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/grand-coalition-digital-jobs-0

[10] http://www.theodi.org/courses/open-data-practice

Freelance Enterprise & Informatie Architectuur Services
- Semantiek, Metadata, Linked Data & Knowledge Graphs -

Open data is een term die wordt gebruikt om vrij beschikbare informatie aan te duiden. De voorwaarden waaronder deze informatie beschikbaar is wordt beschreven in licenties en gebruiksvoorwaarden. Bij open data wordt er wel naar gestreefd om de beperkingen in hergebruik tot een minimum te beperken.

Platform Linked Data Nederland (PLDN) is een open innovatie platform wat betekent dat iedereen aan dit innovatie platform mee mag doen en dat deelnemers vanuit de overheid, het bedrijfsleven en het onderwijs met eindgebruikers samenwerken om innovatievraagstukken rondom Linked Data samen met elkaar op de lossen. Vaak wordt daarbij begonnen met een thema en werkt men naar een toepassing om de opgedane nieuwe inzichten in de praktijk te gebruiken en te toetsen.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Een provincie is een deelgebied van een land met een eigen regionale regering

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Een gegevensverzameling is een verzameling RDF-triples, die wordt gepubliceerd, onderhouden of geaggregeerd door één aanbieder.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Zie ook bij Scrum en LEAN.

Open Data Institute (ODI).