SKOS-AX Ontwerp

Onderdeel van de Werkgroep SKOS-AX

Relatie tussen owl:Class, owl:Thing en skos:Concept

Voor het ontwerp zijn we er in de basis vanuit gegaan dat een owl:Class, owl:Thing en skos:Concept gescheiden zaken zijn, zoals afgebeeld in onderstaand figuur.

skos definieert een concept als "a unit of thought", de gedachte die iemand heeft bij een bepaalde term (in skos aangeduid met prefLabel). Een class (in RDFS of OWL) is de klasse van dingen die voldoen aan bepaalde regels. Een klasse onderdeel van een formeel systeem, aan de hand van formele (wiskundige) regels kan worden vastgesteld of een bepaald ding (individu) wel of niet tot de klasse behoord. Dit in tegenstelling tot een concept, waarbij geen sprake is van dingen die tot een concept behoren. Ook individuen en klassen staan los van elkaar. Dit is overigens niet verplicht: owl-full kent de situatie dat een klasse zowel een individu als klasse kan zijn. Om er mee te kunnen redeneren bestaat de noodzaak om de restrikte op te leggen dat klassen en individuen los van elkaar staan.

Formeel gezien betekent dit overigens automatisch dat ook concepten en klassen los van elkaar moeten staan (nog afgezien van het verschil in toepassing of betekenis). Dit komt omdat een concepten in een skos conceptscheme individuen zijn. Door ze gelijk te stellen aan een owl:class, wordt deze klasse dus zowel klasse als concept.

Er zijn situaties waarbij het gewenst is dat met een individu een bepaald concept wordt bedoeld. Hiervoor bestaat in de FOAF vocabulaire de eigenschap foaf:focus die exact deze betekenis heeft. In het figuur is hiervoor de term "betreft" gebruikt.

Daarnaast zijn er situaties waarbij het gewenst is dat juist met een klasse een bepaald concept wordt bedoeld. Hiervoor kan echter niet dezelfde eigenschap foaf:focus voor worden gebruikt, omdat foaf:focus gedefinieerd is als een eigenschap tussen een owl:Thing en een skos:Concept. Gebruik van foaf:focus voor de relatie tussen owl:Class en skos:Concept zou daarmee een owl-full resultaat veroorzaken. In het figuur is de term "representeert" gebruikt. Merk op dat het gebruik van eigenschappen als owl:equivalenceClass, owl:sameAs of skos:exactMatch hetzelfde gevolg hebben.

Een mogelijke kandidaat voor de relatie tussen owl:Class en skos:Concept is het gebruik van dct:subject. Zie Overwegingen gebruik dcterms:subject voor de uitleg van deze keuze.

Onderstaand figuur geeft een voorbeeld van de uitwerking waarin alle varianten in voorkomen. Het betreft een stukje ontologie (in het rood) met een bagont:Woonplaats en een bagont:Gemeente klasse, en de overeenkomstige bagbegrip:Woonplaats en bagbegrip:Gemeente begrippen (in het groen). Bovendien wordt de relatie getoond tussen de instantie (in het wit) GemeenteAmersfoort (van de klasse bagont:Gemeente) en het begrip Amersfoort. Er is ook een turtle versie van dit figuur beschikbaar.

Axiomatisch stelsel

Het ontwerp heeft hier raakvlakken met een aantal uitgestelde issues van SKOS, te weten:

• ISSUE_149 Asymmetric associations;

Specialisaties van skos:broader en skos:narrower

We denken hierbij aan expliciete ondersteuning voor specialisatie/generalisatie (classificaties) en onderdeel van/bestaat uit (partonomie).

Het ontwerp heeft raakvlakken met een aantal uitgestelde issues van SKOS, te weten:

• ISSUE 56 ReferenceSemanticRelationshipSpecializations;
• ISSUE 150 Subsumption hierarchies;
• ISSUE 178 PFWG: Semantic Relations.

Eigenschappen van een begrip versus eigenschappen van de beschrijving van een begrip

Vanuit de use cases is er een wens om vast te leggen wat de status is van een begripsbeschrijving, of een opmerking te plaatsen over een begripsbeschrijving. Relevant daarbij is dat dergelijke eigenschappen niet zozeer gaan over het begrip zelf, maar juist over zijn omschrijving. Immers: stel dat je wilt aangeven dat een begrip de status "gecontroleerd" heeft. Wat is er dan gecontroleerd? Het begrip zelf of een specifieke (versie van de) beschrijving van dit begrip?

RDFS Schema (RDFS).

De Web Ontology Language (OWL) is de standaard van W3C voor het definiëren van ontologieën voor het wereldwijd web. Deze ontologieën worden door de formele semantiek gekenmerkt, gebaseerd op de standaard RDF voor objecten van W3C.

FOAF (Friend of a Friend) is ontwikkeld als een machine-leesbare ontologie, die personen beschrijft, de relaties met andere personen en voorwerpen, en de interacties hiervan.

Een vocabulaire is een verzameling herbruikbare modeleerconstructies in RDF, generiek of specifiek voor een bepaald domein, die gebruikt kunnen worden om Linked Data mee te beschrijven, modeleren en op te slaan en om Linked Data via het internet met elkaar te kunnen linken.

Een gemeente is een groep van woonkernen (dorpen, steden) met het bijbehorende gebied die samen worden bestuurd door een politiek apparaat

Simple Knowledge Organization System (SKOS) is een internationale standaard voor het maken van taxonomieen en thesauri

Een usecase in software engineering en systems engineering is een beschrijving van een gedrag van een systeem, dat reageert op een verzoek dat stamt van buiten het systeem. Met andere woorden, de use case beschrijft "wie" met het betreffende systeem "wat" kan doen (bron: Wikipedia).