ELD Werksessie 12 februari 2015

Op deze pagina staat een kort verslag van de Enterprise Linked Data werkgroep activiteiten tijdens de werksessie op 12 februari bij Semaku in Eindhoven. De volgende personen waren betrokken bij de break-out sessie op 12 februari in het middagprogramma:

Facilitators

• Joep Creusen - NS
• Pieter van Everdingen - OpenInc
• Richard Nagelmaeker - Ordina

Deelnemers

• Frans Knibbe - Geodan
• Frans van der Zande - RCE
• Allard Strijker -SLO
• Arjen Santema - Kadaster
• John Walker - Semaku
• Erwin Folmer - Kadaster
• Dimitri van Hees - Freshheads
• Folkert-Jan de Groot - M&I/Partners
• Leo Meerman - CELT Consultancy
• Pano Maria – Taxonic
• Tim Nelissen – Semaku

Presentatie

Een aantal slides uit de volgende presentatie zijn gebruikt bij de pitch in het ochtendprogramma en de break-out sessie in het middagprogramma.

• Enterprise Linked Data

Door tijdgebrek zijn een aantal slides deze dag niet besproken. Deze slides hebben we voor de volledigheid toch in het presentatiemateriaal laten staan.

Introductie (pitch)

Tijdens een korte pitch is uiteengezet door Joep wat we met de werkgroep Enterprise Linked Data willen bereiken.

Enerzijds zien we dat Linked Data nog onvoldoende wordt ingezet als flexibele, goedkope integratie-oplossing binnen enterprise context.

Anderzijds zien we dat de data die binnen verschillende bedrijfsonderdelen gebruikt wordt moeilijk op elkaar gemapt kunnen worden en ook moeilijk gemapt kan worden op de data die buiten bedrijven beschikbaar is binnen andere organisaties of die beschikbaar zijn via het internet (gratis of betaald).

Dat betekent dat de beschikbare data niet goed gebruikt kan worden, omdat:

• men niet weet wat de data precies betekent (semantiek)
• er moeilijk overbrugbare verschillen zijn in datadefinities en formaten
• men het overzicht niet heeft van alle beschikbare data (intern en extern)
• men de samenhang niet ziet in de beschikbare data
• de data vaak via starre en dure koppelingen uitgewisseld wordt die moeilijk te onderhouden zijn

Dat is de stand van zaken, zoals die nu bekend is vanuit de meer traditionele integratie-oplossingen voor operationele en analytische data en daar willen we met de werkgroep Enterprise Linked Data verandering in brengen, omdat wij Linked Data zien als een goed alternatief voor deze traditionele oplossingen. Daarbij zullen wij ons focussen op operationele data en niet op analytische data.

Break-out sessie

Deze break-out sessie 's middags was in twee gedeelten opgesplitst.

Ten eerste was er een voorstelronde, waarbij elke deelnemer kon aangeven wat hij kwam halen en wat hij kwam brengen binnen deze workshop en tevens wat men belangrijk vindt vanuit ieders eigen werkcontext met betrekking tot het onderwerp Enterprise Linked Data.

Ten tweede is ingegaan op een mogelijke referentie architectuur voor Linked Data integratie met binnen deze architectuur een aantal varianten, die gebruikt kan worden om voor elke mogelijke bedrijfssituatie een goed werkende Linked Data integratie-oplossing te bedenken.

Wat is belangrijk voor elk van de deelnemers

Aan de ene kant zien we de Linked Data experts van Semaku, OpenInc, Taxonic, en M&I/Partners, die hun klanten willen helpen met het realiseren van Linked Data oplossingen en aan de ander kant zien we de Linked Data experts die Linked Data meer en meer in hun eigen werksituatie willen gebruiken.

Wat vindt men nu belangrijk (vanuit elke afzonderlijke deelnemer):

• Welke software is geschikt voor intern gebruik?
• Laagdrempeligheid verbeteren: Veel partijen zijn bezig met het publiceren van data (met of zonder semantiek), maar hoe publiceer je nu data en de betekenis (semantiek) van die data op een makkelijk toegankelijke manier, ook bij kleine datasets en hoe kun je Semantische Wiki’s daarbij inzetten?
• Het RCE (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) wil alle gegevens in hun datalaag beschikbaar stellen als Linked Data, zo real-time mogelijk, zodat er ook geen verschillen meer kunnen zijn tussen verschillende versies die partijen kunnen gebruiken en hoe kun je Semantische Wiki’s daarbij inzetten?
• Het SLO als kennisinstituut wil graag andere partijen binnen het onderwijs laten aansluiten op hun Linked Data activiteiten door met behulp van Linked Data een gemeenschappelijk begrippenkader te bepalen en te delen met alle experts binnen het onderwijs.
• Hoe kun je het globale (high Level) Linked Data plaatje en de business benefits van Linked Data beter verkopen aan klanten? En hoe kunnen we binnen deze werkgroep werken aan meer real-time gebruik van Linked Data en aan de security aspecten van Linked Data?
• Hoe kun je Linked Data gebruiken bij business transacties, zoals het plaatsen van orders, het opstellen van facturen, etc.?
• Binnen bedrijven zie je veel afstemmingsproblemen, waarbij data moeilijk op elkaar te mappen is en vaak onnodig gekopieerd wordt. Linked (Open) Data biedt hiervoor een prima oplossing die nog onvoldoende gebruikt wordt.
• Linked Data is een zeer interessante propositie voor veel data vraagstukken en het is interessant om uit te zoeken hoe eigen applicaties kunnen integreren met Cloud applicaties met behulp van Linked Data.
• Ook is het interessant om uit te zoeken hoe ongestructureerde data ontsloten kan worden en op elkaar gemapt kan worden met Linked Data.
• Hoe verkoop je een Linked Data oplossing als strategische oplossing, hoe ga je beter om met de betekenisverschillen binnen een keten en hoe gebruik je Linked Data nuttig binnen SOA (Service Oriented Architectures)?
• Linked Data kan helpen om de oogkleppen van personen en applicaties af te zetten en de data silo’s in bedrijfsketens (supply chains) op te lossen.
• Hoe kun je een Linked Data oplossingen beter verkopen in een ‘SAP, tenzij…’ (One SAP) bedrijfsomgeving? Hoe kun je klant data beter koppelen aan de andere enterprise data? Hoe los je data silo’s op met Linked Data? En hoe kunnen we binnen deze werkgroep werken aan de security aspecten van Linked Data?

Uitdagingen en vraagstukken samengevat

Samengevat zien we de volgende uitdagingen bij Enterprise Linked Data:

• Hoe verkoop je Linked Data beter (meerdere deelnemers):
  • Als strategische oplossing?
  • Als innovatie van buiten naar binnen?
  • Niet via ICT, maar via de business?
  • In ‘SAP, tenzij …’ omgevingen?
• Hoe pas je het in, in een bestaand ICT landschap?
• Welke software gebruik je daarbij?
• Hoe voorkom je vendor lock-in?
• Hoe koppel je eigen applicaties aan Cloud applicaties?
• Hoe combineer je Linked Data met SOA (Service Oriented Architecture)?
• Hoe gebruik je SPARQL in de browser met LD Fragments?
• Hoe geef je alle data een shared identity (meerdere deelnemers):
  • URI
  • HTTP URI
  • Dereferenceable URI
• Hoe publiceer je al je eigen data als Linked Data?
• Hoe maak je het laagdrempeliger voor niet experts?
• Hoe maak je een eenduidig (axiomatisch) begrippenkader?
• Hoe maak je verschillen en verbanden inzichtelijk? (meerdere deelnemers)
• Hoe map je data uit verschillende bronnen en met verschillende formaten op elkaar? (meerdere deelnemers)
• Hoe ontsluit en map je ongestructureerde data?
• Hoe gebruik je Semantische Wiki’s daarbij? (meerdere deelnemers)
• Hoe zorg je ervoor dat data silo's verdwijnen m.b.v. Linked Data?
• Hoe zorg je ervoor dat iedereen met dezelfde actuele versie van de data werkt (up-to date en consistent)?
• Hoe voorkom je onnodige data kopieen? (meerdere deelnemers)
• Hoe verbeter je de datakwaliteit? (meerdere deelnemers)
• Waar beleg je het data eigenaarschap? (meerdere deelnemers)
• Hoe gebruik je Linked Data bij transacties?
• Hoe gebruik je Linked Data meer real-time (meerdere deelnemers)?
• Hoe verbeter je Linked Data security (meerdere deelnemers)?

URI’s zijn het belangrijkste bouwsteentje voor Linked Data. Alle data willen we van een URI voorzien, zodat we naar deze data kunnen linken. Maar doen we dat altijd via de Linked Data manier of kan dat bijvoorbeeld ook door een URI kolom toe te voegen aan een database?

Ook zien we dat data governance (controle op datakwaliteit en data transactie-processen) en provenance (de wie, wat, waar en hoe verantwoording bij data-gebruik en verwerking) een belangrijke rol speelt bij Linked Data. Ook dit komt aan bod binnen deze werkgroep.

Mogelijke referentie architectuur

In dit gedeelte heeft Richard een aantal referentie architectuur slides toegelicht (slide 18 tm 25 in de ELD presentatie).

Slide 18: 3 varianten van triple stores.

Slide 19: 4 varianten om data om te zetten naar Linked Data.

Slide 20: Er moet onderscheid gemaakt worden tussen operationele data en analytische data. Binnen de werkgroep focussen we ons op operationele data, maar binnen deze data is het wenselijk om verder onderscheid te maken tussen stamgegevens (master data) en transactionele data.

Slide 21 e.v.: Eerste slide suggereert de data in een triple store direct benaderd kan worden. De feedback op deze slide was, dat dit niet wenselijk is. Data mag nooit direct benaderd worden. Er moet altijd ‘iets’ tussen zitten (zoals een API, App server, Proxy). Ook moet alle data moet toegankelijk zijn via een URI (shared identity) en door gebruik te maken van standaard internet technologie (HTTP://...), zodat data altijd op elkaar gemapt kan worden. Daarnaast moet voor een mens een URI altijd kunnen resolven naar iets wat voor een mens leesbaar is (meestal een doc), maar hoe dat technisch achter de schermen geregeld wordt, is voor een eindgebruiker verder niet interessant. Ook zien we een belangrijk voordeel van het gebruik van event driven technologie, dat het formaat van een bericht hetzelfde blijft, wat je ook over de lijn stuurt van A naar B.

De vraag is wel hoever de werkgroep moet gaan in de uitwerking van de diverse vraagstukken (van abstracte beschrijvingen tot de daadwerkelijke executie) en wat dan in de browser geregeld kan en mag worden en wat aan de server kant binnen een enterprise context. Op basis van alle input die we gehad hebben zullen we gezamenlijk prioriteiten gaan stellen wat we tot de zomervakantieperiode kunnen uitwerken en wie daarbij betrokken wil zijn.

Mogelijke samenwerking met andere PLDN projecten

Het project Aanpak Basisregistraties is voor ons een interessant PLDN project om mee samen te werken.
Mogelijke samenwerking zien we op het gebied van de volgende onderwerpen:

• Gebruik en doorontwikkeling van W3C Recommendations:
  • Linked Data Platform (LDP) en LDPNext
    • OSLC 'integratie-oplossing'
    • Linked Data transacties
    • Security aspecten van Linked Data
  • RDF Data Shapes

Nieuwe deelnemers?

We zijn nog op zoek naar nieuwe deelnemers voor onze werkgroep. Graag willen we van nieuwe deelnemers weten:

• Wie je bent
• Wat je kan
• Wat je wil bijdragen

Op basis van alle input die we tijdens de werksessie hebben ontvangen en de aanvullende input die we nog via de mail krijgen van nieuwe deelnemers, gaan we snel een nieuwe Conceptual Friday inplannen.

Stuur je aanmelding voor deelname naar:

• Joep Creusen - info@opendataarchitectuur.nl
• Pieter van Everdingen - info@openinc.nl
• Richard Nagemaeker - archie@xs4all.nl

Freelance Enterprise & Informatie Architectuur Services
- Semantiek, Metadata, Linked Data & Knowledge Graphs -

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is een onderdeel van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. We werken onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van de minister en voeren wet- en regelgeving en erfgoedbeleid uit dat het ministerie en de dienst samen maken. Ook ontwikkelen we praktisch toepasbare kennis en geven we advies over rijksmonumenten, landschap & leefomgeving, archeologie en roerend erfgoed.

Als in Data formaten, Opslagformaten en Uitwisselingsformaten.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Linked Data is een internettechnologie waarmee je gestructureerde gegevens op een uniforme manier kunt beschrijven, modelleren, opslaan, publiceren en onderling kunt koppelen via het internet met behulp van RDF-gebaseerde open standaarden en URI's (bijv. W3C-aanbevelingen en vocabulaires).

Een gegevensverzameling is een verzameling RDF-triples, die wordt gepubliceerd, onderhouden of geaggregeerd door één aanbieder.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Linked Data is een internettechnologie waarmee je gestructureerde gegevens op een uniforme manier kunt beschrijven, modelleren, opslaan, publiceren en onderling kunt koppelen via het internet met behulp van RDF-gebaseerde open standaarden en URI's (bijv. W3C-aanbevelingen en vocabulaires).

In het Engels Data ownership, oftewel hoe kun je ervoor zorgen dat een Data bron (een Data producer) 1 eigenaar heeft die ervoor zorgt dat de data conform de gemaakte afspraken beschikbaar is voor Data consumers.

Een application programming interface (API) is een verzameling definities op basis waarvan een computerprogramma kan communiceren met een ander programma of onderdeel (meestal in de vorm van bibliotheken). Vaak vormen API's de scheiding tussen verschillende lagen van abstractie, zodat applicaties op een hoog niveau van abstractie kunnen werken en het minder abstracte werk uitbesteden aan andere programma's. Hierdoor hoeft bijvoorbeeld een tekenprogramma niet te weten hoe het de printer moet aansturen, maar roept het daarvoor een gespecialiseerd stuk software aan in een bibliotheek, via een afdruk-API.

Hypertext Transfer Protocol (HTTP)