Boek 5/Interview: Noud Hooyman (Ministerie van I&M)

Heeft Linked Data meerwaarde voor de overheid?

Als opdrachtgever van een aantal basisregistraties is Noud Hooyman van het ministerie van Infrastructuur en Milieu geen onbekende in de wereld van data. Hij ziet weliswaar de voordelen van Linked Data, bijvoorbeeld als het gaat om de BAG of de BGT, maar is nog een beetje zoekende hoe het ingezet zou moeten worden in het brede overheidslandschap.

In de afgelopen jaren is digitale dataverwerking bij overheden een steeds belangrijker rol gaan spelen. Een rol, waarbij Linked Data steeds vaker om de hoek komt kijken. Maar ondanks die toenemende rol, is het ‘begrip’ Linked Data lastig te vatten. Ook voor mensen die toch goed in de digitale datamaterie zitten. Zoals Noud Hooyman, afdelingshoofd beleid geo-informatie op het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). Als opdrachtgever voor onder meer de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) en de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) vindt hij Linked Data “een moeilijk concept”. Hij vindt met name moeilijk in te schatten wat het belang en de meerwaarde is van Linked Data. “Ik word soms benaderd door bedrijven die vinden dat bepaalde data open moet zijn, maar er zijn eigenlijk nooit bedrijven die vinden dat de data ook ‘linked’ moet zijn. Soms vraag ik mij af of wij, als het gaat om Linked Data, niet te veel voor de troepen vooruitlopen? ‘Ik vind het fantastisch dat het Kadaster (waarvan het ministerie van I&M opdrachtgever is) de BAG als Linked Data beschikbaar heeft gemaakt. Tegelijkertijd ben ik nog een beetje aan het zoeken in welk tempo de overheid als geheel iets zou moeten met Linked Data. Als overheid willen wij het Stelsel van Basisregistraties veel meer een stelsel laten worden en het zou mooi zijn als Linked Data daar een rol in kan spelen. Als door middel van het gebruik van Linked Data er een basis wordt gecreëerd, waardoor de voordelen ook beter zichtbaar worden.“

“Ik vind het fantastisch dat het Kadaster de BAG als Linked Data beschikbaar heeft gemaakt”

Vijfsterrenmodel

Wie Linked Data zegt, refereert aan het vijfsterrenmodel, een door Tim Berners-Lee ontwikkeld hulpmiddel aan de hand waarvan organisaties toe kunnen werken open naar machine-readable herbruikbare Linked Data. Hooyman denkt intuïtief dat basisregistraties, zoals de BAG of BGT, moeten voldoen aan die vijf sterren, maar wat hem betreft zijn die vijf sterren niet alleszeggend. Hij is er zelf een voorstander van om met name te kijken naar de waarde van data. Die data moet een bepaald maatschappelijk of economisch probleem oplossen en daarna begint, wat Hooyman betreft, pas het traject waarbij die data vijf sterren wordt gemaakt. “Het is volstrekt nutteloos om links tussen willekeurige zaken te maken, alleen omdat het kan.” Een punt waar Noud Hooyman nog niet uit is, of de vijf sterren voor álle overheidsdata moet gelden. “Gevoelsmatig kan ik mij prima voorstellen dat basisregistraties aan elkaar gelinkt moeten worden, maar het is de vraag of dat ook een verplichting moet worden voor alle andere overheidsdata.”

Open data vs. Linked Data

Als je het hebt over Linked Data, dan is de stap naar open data dichtbij. Voor wat betreft open data is het allemaal een stuk simpeler, zo stelt Noud Hooyman. “Het is vanuit de overheid beleidsmatig en politiek bepaald om in te steken op open data. Als open data niet mogelijk zou zijn zonder Linked Data, dan zou ik er al heel snel een voorstander van zijn om te investeren in Linked Data. Ik heb een beetje het gevoel dat Linked Data een manier is, en misschien wel de beste manier, om gegevens op een kwalitatief goede manier ter beschikking te stellen zodat andere partijen daar hun voordeel mee kunnen doen. Ik zie die voordelen ook. Tegelijkertijd denk ik: misschien is een simpele API op een kwalitatief mindere manier ook goed genoeg. Dat is het grote dilemma. Mogelijk is het een oplossing om het geen Linked Data te noemen, maar FAIR-data (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable). Dan zou je mij honderd procent mee hebben.”

“Mogelijk is het een oplossing om het geen Linked Data te noemen, maar FAIR-data”

BAG hét verbindende bestand

Als opdrachtgever is Noud Hooyman nauw betrokken bij de ontwikkeling van de BAG. Als er één basisregistratie uitermate geschikt is voor Linked Data, dan is het wat hem betreft de BAG. “De BAG is de spil, de combinatie tussen geografie en administratieve automatisering van de overheid. Het is bij uitstek het verbindende bestand en het is dan ook goed dat het Kadaster de BAG als Linked Data beschikbaar heeft gemaakt. Misschien kunnen wij, als het gaat om het leggen van verbindingen, als overheid nog een stapje verder gaan. Bijvoorbeeld door het gemakkelijker te maken dat private organisaties, of zoiets als Wikipedia, de BAG straks ook gaan gebruiken. Dat past ook goed in de discussie die wij nu aan het voeren zijn rondom open data. In eerste instantie ‘gooiden’ wij die open data over de schutting, terwijl je door vanuit de overheid een paar dingen te veranderen, ervoor zorgt dat de data veel beter (her)bruikbaar is. Dat moeten we zorgvuldig doen, maar tegelijkertijd moeten we daarin niet te bang zijn. Sowieso heb ik niet de illusie dat ik het hele dataverkeer van de overheid kan sturen en regelen. Daarvoor wordt er te veel data van alle kanten heen en weer gebruikt. Maar als Linked Data ervoor kan zorgen dat gebruikers op een rechtstreekse manier data kunnen betrekken, dan vind ik dat erg interessant.”

PLDN-community

Wat in 2012 ooit begon als een pilot om te verkennen wat de mogelijkheden en kansen zijn van Linked Data in Nederland, is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig platform waar kennis en kunde rondom het thema wordt verzameld en uitgewisseld. Noud Hooyman draagt de community een warm hart toe, maar heeft tegelijkertijd ook wel een aantal ‘tips’ voor de PLDN-community. Met name als het gaat om het ‘verkopen’ van Linked Data richting bestuurders en beleidsmakers. “Die groep heeft vooral behoefte om te weten waar de voordelen van Linked Data zitten, waarbij er geredeneerd wordt vanuit de gebruiker. Waarom zouden bestuurders en beleidsmakers moeten investeren in Linked Data? En wat is de rol van Linked Data bij andere technologische ontwikkeling, zoals robotica, het gebruik van sensoren of de toename van zelfsturende auto’s. Hoe zit daar Linked Data in? Ook komen er enorme beleidsopgaven op ons af: klimaatwijziging, energietransitie, technologische revolutie rond mobiliteit, de gigantische toename van data. Daar moeten bestuurders en beleidsmakers op inspelen en welke rol heeft Linked Data daarin? Ik denk dat het goed is dat de community ook daar over nadenkt en helpt om ons, beleidsmakers en bestuurders, daarbij richting te geven.”

Erwin Folmer en Frits de Jong

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

Linked Data is een internettechnologie waarmee je gestructureerde gegevens op een uniforme manier kunt beschrijven, modelleren, opslaan, publiceren en onderling kunt koppelen via het internet met behulp van RDF-gebaseerde open standaarden en URI's (bijv. W3C-aanbevelingen en vocabulaires).

Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT).

Om partijen die open data publiceren te stimuleren om hun data in een zo herbruikbaar mogelijk formaat beschikbaar te stellen, heeft Tim Berners-Lee een vijfsterrenmodel voorgesteld.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat

De internationale Findable, Accessible, Interoperable, and Re-usable (FAIR)-principes zijn richtlijnen voor de manier van beschrijven, opslag en publicatie van wetenschappelijke data.